Ενεργειακά ποτά και αναψυκτικά που καλμάρουν

'Energy Drinks': Boost or Bust? 

Η ιδέα ενός αναψυκτικού το οποίο δίνει ώθηση στην ενέργεια και τον μεταβολισμό, είναι σίγουρα ελκυστική. Προσοχή όμως! Τα λεγόμενα energy drinks – δραστικά μίγματα από εκχυλίσματα βοτάνων, εφεδρίνης, καφεϊνης και ζάχαρης – είναι ένα φαρμακευτικό κουτί της Πανδώρας, και δεν ξέρεις τι μπορεί να βρείς όταν το ανοίξεις Τα energy drinks, όπως είναι το Red Bull και το SoBe περιέχουν "τονωτικούς παράγοντες του μεταβολισμού" οι οποίοι λέγονται ότι εντείνουν την ενέργεια, την απώλεια βάρους και την μέγιστη απόδοση. Πολλοί ειδικοί όμως υποστηρίζουν ότι τα προϊόντα αυτά έχουν διαφημιστεί υπερβολικά, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, και ότι μερικοί χρήστες μπορεί να αντιδράσουν άσχημα στα ποικίλα πρόσθετα των ποτών αυτών. "Δεν θα πρότεινα ποτέ αυτά τα αναψυκτικά για την ενίσχυση της ενέργειας ή για αθλήματα, λόγω του ότι περιέχουν πολλά παράξενα συστατικά."

Φάρμακα στα αναψυκτικά σας Το πιο επικίνδυνο από τα συστατικά αυτά είναι η εφεδρίνη, μια χημική ουσία η οποία μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην καρδιά, υψηλή πίεση στο αίμα, εγκεφαλικά επεισόδια, παροξυσμούς, ακόμα και θάνατο, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με άλλα διεγερτικά, όπως είναι η καφείνη, το τζίνσενγκ και η guarana τα οποία είναι επίσης συνηθισμένα συστατικά στα αναψυκτικά αυτά. Το κοινό αγνοεί τους κινδύνους που κρύβονται στα προϊόντα αυτά. Τα περισσότερα άτομα μπορεί να μην παρουσιάσουν παρενέργεις, αλλά μερικοί μπορεί να παρουσιάσουν. Στις αρχές του 1980s, η Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων (των Η.Π.Α) (FDA) απαγόρεψε την κυκλοφορία χαπιών τα οποία συνδύαζαν εφεδρίνη και καφείνη, αλλά ένας νόμος το 1994 απέσυρε τα διατροφικά συμπληρώματα από τον έλεγχο της Διεύθυνσης Τροφίμων και Φαρμάκων (των Η.Π.Α) (FDA). Όταν αναμειγνύονται 15-20 διαφορετικά εκχυλίσματα βοτάνων και «ενισχυντικοί παράγοντες του μεταβολισμού" με την εφεδρίνη και την καφείνη, οι παρενέργεις μπορεί να καθυστερήσουν ή να είναι μην είναι αναμενόμενες. Στις παρενέργειες αυτές περιλαμβάνονται η αϋπνία, η νευρικότητα, οι πονοκεφάλοι, η ναυτία, το τρέμουλο, και η ταχυκαρδία. Μερικές είναι σοβαρές, ακόμα και θανατηφόρες, όπως είναι οι παροξυσμοί, το καρδιακό επεισόδιο, οι πέτρες στα νεφρά και το εγκεφαλικό επεισόδιο. "Είναι ένα φαρμακευτικό κουτί της Πανδώρας. Δεν ξέρεις τι θα σου συμβεί."

Τι βοηθάει την μέγιστη απόδοση και τι όχι. Έξτρα υδατάνθρακες: Τα περισσότερα "energy drinks" των 240 ml, περιέχουν 125 θερμίδες και περίπου 20-30 γραμμάρια υδατανθράκων, κυρίως υπό μορφή σακχάρων. Για εκείνους που θέλουν αυτοί οι "ενισχυντικοί παράγοντες του μεταβολισμού (metabolic boosters)" να λιώσουν το λίπος, οι παραπανίσιες θερμίδες μπορεί να τους προσθέσουν βάρος. Τα αθλητικά αναψυκτικά τα οποία περιέχουν μόνο 6-8% υδατάνθρακες, όπως είναι το Gatorade και το PowerAde, είναι τα καλύτερα κατά τη διάρκεια της άσκησης, καθώς η μεγαλύτερη συγκέντρωση υδατανθράκων μπορεί να προκαλέσει ναυτία και κράμπες στο στομάχι.

Αλάτι: Οι τονωτικοί παράγοντες της ενέργειας δεν τοποθετούνται στην ίδια κατηγορία με τα αναψυκτικά των αθλητών. Τα αθλητικά αναψυκτικά είναι καλά για τους αθλητές που κάνουν σοβαρή προπόνηση. Αλλά τα Σαββατοκύριακά, όπου ξεκουράζονται, δεν χρειάζονται τέτοια αναψυκτικά Καθώς το νάτριο και οι ηλεκτρολύτες που περιέχονται στα αθλητικά αναψυκτικά μπορούν να βοηθήσουν στην διόρθωση της απώλειας salt λόγω της παρατεταμένης εφίδρωσης, είναι χρήσιμα για τον αθλητή σε αγώνες τριάθλου αλλά όχι για ένα τυπικό σετ τένις.

Καφείνη: "Είναι ένα διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος το οποίο κάνει τους χρήστες να νιώθουν ότι καταβάλλουν λιγότερες προσπάθειες, κάνοντας έτσι ευκολότερη την φυσική δραστηριότητα". Προσθέστε αυτή την επίδραση στην αύξηση του κάψιμου λίπους που προκαλεί, και η αντοχή ανεβαίνει κατά 10-20%.Δεν θα πρέπει να καταναλώνονται πάνω από 200-300 mg καφείνης, περίπου δηλαδή την ποσότητα του περιέχεται σε 2-3 φλιτζάνια καφέ, πριν ή κατά τη διάρκεια της άσκησης, από αθλητές οι οποίοι είναι συνηθισμένοι σε αυτή. Ενώ η καφείνη δρα ως διουρητικό, απομακρύνοντας νερό από το σώμα, η επίδραση αυτή δεν είναι τόσο έντονη κατά τη διάρκεια της άσκησης. Ένα αθλητικό αναψυκτικό το οποίο επωφελείται από τις θετικές επιδράσεις της καφεΐνης, των υδατανθράκων και των ηλεκτρολυτών, ενώ αποφεύγει άλλα πρόσθετα, είναι το ProLyte.

Εφεδρίνη: Ξεχάστε την! Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι η διεγερτική αυτή ουσία δεν έχει αποδειχτεί ότι έχει καμία θετική επίδραση στην αθλητική απόδοση. Τα προϊόντα τα οποία περιέχουν εφεδρίνη έχουν απαγορευτεί σχεδόν από κάθε αθλητικό σύλλογο, συμπεριλαμβανομένου του IOC.

Άλλα πρόσθετα: Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι : Βραχυπρόθεσμα, το ginseng, οι βιταμίνες του συμπλέγματος B, η ταυρίνη, και η γκουαράνα, δεν έχει δειχθεί ακόμα ότι βελτιώνουν την αθλητική απόδοση. Το Ginseng είναι πολύ ασφαλές για τον αθλητή. Έχει χρησιμοποιηθεί στην κινέζικη ιατρική εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αλλά τα άτομα τα οποία έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση θα πρέπει να το αποφεύγουν." Όταν στο Red Bull προστέθηκε ταυρίνη και έγινε τόσο δημοφιλές, να είστε βέβαιοι ότι προστέθηκε και σε πολλά άλλα τέτοια αναψυκτικά. Η λήψη περισσότερης ποσότητας βιταμινών του συμπλέγματος Β είναι καλή για τα άτομα που τρέφονται άσχημα, όπως κάνουν οι περισσότεροι χρήστες αυτών των αναψυκτικών. Αλλά υπάρχουν πολλοί καλύτεροι και φθηνότεροι τρόποι για να επιτύχεται την κατανάλωση των βιταμινών αυτών από το να τις λαμβάνεται από τα συγκεκριμένα αναψυκτικά. Πριν χρησιμοποιήσετε κάποιο "ενισχυτικό παράγοντα για να τονώσει την ενέργεια σας" οι ειδικοί συνιστούν να ελέγχετε τα συστατικά με τον γιατρό σας, κυρίως αν υποφέρετε από καρδιακές παθήσεις ή άλλα προβλήματα στην καρδιά.

Ποιοί βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο; Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να αποφεύγουν τα energy drinks, καθώς τα φάρμακα, όπως είναι η εφεδρίνη, μπορεί να προκαλέσουν δυσμορφία της καρδιάς στο αναπτυσσόμενο έμβρυο και αυξάνουν τον κίνδυνο για αποβολή. Σε εκείνους που δεν πίνουν τακτικά καφέ, συμπεριλαμβανομένου των παιδιών, η καφείνη μπορεί να προκαλέσει διάρροια, ταχυκαρδία, τρεμούλα, νευρικότητα, κακό συντονισμό χεριών και ματιού. Τι γίνεται με τους αθλητές οι οποίοι θέλουν απλά κάτι να τους βοηθήσει κατά την διάρκεια της ημέρας; Η κόπωση μπορεί να κρύβει μια πιο σοβαρή κατάσταση. Υπάρχουν πολλοί καλύτεροι τρόποι να σου δώσουν ενέργεια χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία σου. "Προσέχεις τον εαυτό σου, ξεκουράζεσαι αρκετά, κάνεις τακτικά τσεκαπ; Ο συνδυασμός χρήσης διεγερτικών και άσκησης μπορεί να αποβεί θανατηφόρος για τα άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακές παθήσεις και παχυσαρκία. Τα εnergy drinks από μόνα τους μπορεί να είναι αρκετά τρομακτικά – αλλά τι γίνεται όταν αναμυχθούν με αλκοόλ; Τα κοκτέιλ με Red Bull είναι σήμερα στην μόδα στα μπαρ. Message boards on their web site προτείνουν οι καταναλωτές να τα αναμειγνύουν με μπύρα, τεκίλα, ακόμα και με σναπς. "Η χρήση των ποτών αυτών ως διεγερτικά έτσι ώστε να πίνουν περισσότερα, είναι ιδιαίτερα επικύνδυνη. "Δεν απομακρύνονται γρήγορα από τον οργανισμό, έτσι μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση."

Energy drinks: Η ευεξία δεν χωρά σε ένα μπουκάλι... Θέμης Γύπαρης, Δημοσιογράφος

Είναι παντού και μας "βομβαρδίζουν". Κάποια υπόσχονται ότι "θα μας δώσουν φτερά", κάποια άλλα ότι θα μας κάνουν πιο ακμαίους και πιο δυνατούς. Ο λόγος για τα energy drinks, τα ποτά που βρίσκονται σε πλήθος διαφημιστικών καταχωρίσεων αλλά και στα ψυγεία των καταστημάτων της γειτονιάς μας. Αξίζει τον κόπο ή πρέπει να το ξανασκεφτούμε; Η απάντηση στο ερώτημα είναι μάλλον απλή για κάποιον που έχει αποφασίσει ότι τέτοια προϊόντα δεν του είναι εξαρχής απαραίτητα. Όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που καταφεύγουν στην κατανάλωση ποτών ενέργειας για τους δικούς τους λόγους. Πολλοί το κάνουν από απλή περιέργεια αλλά υπάρχουν και άλλοι, που θεωρούν ότι με ένα τέτοιο σκεύασμα μπορούν να καταπολεμήσουν την κόπωση της προηγούμενης νύχτας ή να αποκτήσουν γρηγορότερα ένα καλλίγραμμο σώμα. Ας δούμε, όμως, ποιοι έχουν πραγματικά δίκιο.

Τι είναι τα energy drinks Πρόκειται για σκευάσματα τα οποία διατίθενται στην αγορά υπό πολλές διαφορετικές επωνυμίες αλλά συνήθως περιέχουν μια μεγάλη γκάμα όμοιων ουσιών, χημικών και φυτικών. Το κοινό συστατικό τους είναι μια μορφή σακχάρου, που μοιάζει πολύ με τη σακχαρόζη (τον κοινό τύπο ζάχαρης που χρησιμοποιείται στα γλυκά). Η παρουσία της ζάχαρης είναι απαραίτητη όχι μόνο διότι βοηθά στην απελευθέρωση ενέργειας αλλά και διότι το προϊόν έχει ευχάριστη γεύση. Επίσης απορροφάται γρήγορα από τον οργανισμό και ενισχύει την κινητικότητα. Τα energy drinks είναι επιπλέον πλούσια σε βιταμίνες της ομάδας Β. Ο συγκεκριμένος τύπος βιταμινών χρησιμοποιείται από το σώμα για την απελευθέρωση της ενέργειας που κρύβεται στις τροφές, ωστόσο αν κάποιος ακολουθεί ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο λαμβάνει την ποσότητα που περιέχεται σε ένα energy drink σε ένα μόνο γεύμα. Η περίσσειά της απλά αποβάλλεται από τον οργανισμό.

Μήπως δεν είναι μόνο αυτά; Ως εδώ καλά. Σίγουρα, όμως, ένα ποτό που πλασάρεται ως ενισχυτικό του οργανισμού δεν θα μπορούσε να περιέχει μόνο ζάχαρη και βιταμίνες. Έτσι σε ένα energy drink περιέχονται συνήθως κάποια από τα παρακάτω συστατικά:

- Καφεΐνη: Οι περισσότεροι τη λαμβάνουμε σε καθημερινή βάση. Το παραδοσιακό καφεδάκι αποτελεί, για την πλειονότητα των ανθρώπων, απαραίτητο εφόδιο για το ξεκίνημα της ημέρας. Μόνο που η ποσότητα καφεΐνης των energy drinks δεν θυμίζει σε τίποτε το αγαπημένο μας ρόφημα. Τα περισσότερα σκευάσματα περιέχουν περισσότερα από 80 χιλιοστά του γραμμαρίου (mg) καφεΐνης, δηλαδή ποσότητα ισοδύναμη με εκείνη ενός πολύ δυνατού καφέ ή δύο ποτηριών τσαγιού αλλά και διπλάσια από εκείνη που συναντάται στα αναψυκτικά.

- Guarana: Πρόκειται για ουσία που προέρχεται από το θρυμματισμό των σπόρων ενός παραδοσιακού βραζιλιάνικου φυτού. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το γνωρίζουν, ωστόσο το βασικό συστατικό του είναι η καφεΐνη. Όπως έχει διαπιστωθεί, ένα γραμμάριο guarana περιέχει περίπου 60 mg καφεΐνης, δηλαδή ποσότητα ίση με εκείνη που περιέχεται σε ένα ποτήρι μέτρια δυνατού καφέ.

- Ταυρίνη: Αμινοξύ που υποτίθεται ότι προσδίδει ενέργεια, δίχως, βεβαίως, κάτι τέτοιο να έχει αποδειχθεί επίσημα. 

- Ginseng: Φυτό, που προκαλεί εγρήγορση και θεωρείται ότι μπορεί να ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε λοιμογόνους παράγοντες (ιούς, μικρόβια). Η περιεχόμενη ποσότητα στα energy drinks είναι μικρή και δεν εμπνέει ανησυχία.

- Gingko Biloba: Φυτό που σε ελεγχόμενες δόσεις μπορεί να βοηθήσει την ενίσχυση της μνήμης, αν και πρόσφατη έρευνα κατέδειξε το αντίθετο. Στα energy drinks περιέχεται επίσης σε μικρές ποσότητες.

- Γλυκορονολακτόνη (Glucoronolactone): Πρόκειται για ουσία-μεταβολίτη, η οποία προέρχεται από τη γλυκόζη. Σε μικρές ποσότητες είναι συνήθως αβλαβής, αλλά, όπως αποδείχθηκε σε σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα energy drinks την περιέχουν σε διπλάσια ποσότητα από εκείνη που φυσιολογικά θα λάμβανε ένας άνθρωπος μέσω της διατροφής του.

- Echinacea: Θεωρείται ότι σε ελεγχόμενες ποσότητες ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα κατά των ιών και στα energy drinks περιέχεται σε υπερβολικές ποσότητες.

Οι επιπτώσεις στον οργανισμό Αν όλα τα παραπάνω σας φαίνονται ακίνδυνα, ίσως πειστείτε για το αντίθετο όταν διαπιστώσετε το πλήθος παρενεργειών που προκαλούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Το μάρκετινγκ που περιβάλλει τα energy drinks είναι πραγματικά καταιγιστικό και ίσως ακούσετε ότι οι οργανικές βλάβες που πολλοί ισχυρίζονται ότι προκαλεί είναι απλές υποθέσεις ή σπάνια περιστατικά. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν είναι έτσι. Σε πρόσφατες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες αποκαλύφθηκε ότι το 27% των παιδιών ηλικίας 8-12 ετών καταναλώνουν σε τακτική βάση σημαντικές ποσότητες των εν λόγω "ενεργειακών" ποτών, με πολύ σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους. Σε άλλα περιστατικά που καταγράφηκαν στην Αυστραλία, περίπου 20 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω τοξικότητας της καφεΐνης, μεταξύ των οποίων μια 25χρονη με καρδιακό νόσημα, η οποία δεν γνώριζε ότι τα energy drinks περιέχουν καφεΐνη.

Οι παρενέργειες που μπορούν να εμφανιστούν στον άνθρωπο είναι ποικίλες και συνοψίζονται στις παρακάτω:

- Οι μεγάλες ποσότητες καφεΐνης μπορούν να βλάψουν σοβαρά την καρδιά, ενώ παράλληλα αφυδατώνουν τον οργανισμό γι' αυτό και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης. Άλλες παρενέργειες είναι η αϋπνία και το έντονο άγχος. Μια φοιτήτρια από την Αυστραλία που κατανάλωσε πολύ γνωστό energy drink, το οποίο διαφημίζεται ευρέως και στην τηλεόραση, δήλωσε ότι έπειτα από 12 κουτιά του εν λόγω ποτού διάβαζε συνολικά 12 ώρες την ημέρα και χρειαζόταν ηρεμιστικό χάπι για να καταφέρει να κοιμηθεί.

- Η ουσία guarana ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στα νεφρά, το θυρεοειδή αδένα και την καρδιά, ενώ εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους όταν λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αφού μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές και διαταραχές κατά το θηλασμό.

- Η ταυρίνη σε μικρές ποσότητες βοηθά στην πέψη των τροφών. Ωστόσο, στα energy drinks βρίσκεται σε περίσσεια και έχει αποδειχθεί έως και θανάσιμη, ιδίως όταν αναμιχθεί με το αλκοόλ.

- Το φυτό gingko biloba ενδέχεται να προκαλέσει εκτεταμένη αιμορραγία, ιδίως αν λαμβάνεται παράλληλα με ασπιρίνη ή φάρμακα για την ελάττωση της πηκτικότητας του αίματος. Η χρόνια λήψη του μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα και να αυξήσει των κίνδυνο επιπλοκών κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης.

- Η ουσία Echinacea μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στην εγκυμοσύνη. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 15 περιπτώσεις γυναικών στις ΗΠΑ, που είτε κινδύνευσαν να αποβάλουν, είτε αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα υγείας εξαιτίας της επίδρασης που είχε η ουσία στην κύησή τους.

Σε τελική ανάλυση Όλα τα παραπάνω μπορούν σίγουρα να προκαλέσουν προβληματισμό σε κάποιους και αδιαφορία σε κάποιους άλλους. Είναι βέβαιο ότι οι σημερινές συνθήκες ζωής προκαλούν στον καθένα μας κόπωση, άγχος και απώλεια ενέργειας. Υπό αυτές τις περιστάσεις είναι πολύ εύκολο να σκεφτούμε ότι η κατανάλωση προϊόντων που ισχυρίζονται ότι προσδίδουν ευεξία θα αποτελούσαν μια προσωρινή, ιδανική λύση. Όμως αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι απλώς καθαρό μυαλό. Κοιτάξτε με προσοχή τα διαφημιστικά που συνοδεύουν τα εν λόγω προϊόντα και αναρωτηθείτε αν η χαρά, η ευεξία και η ενέργεια μπορούν πραγματικά να χωρέσουν σε ένα ή περισσότερα μπουκάλια. Σίγουρα τα εν λόγω σκευάσματα έχουν ωραία γεύση και μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι υπάρχουν ένα σωρό άλλα πράγματα που μας κάνουν κακό. Αυτή, όμως, είναι και η συνήθης παγίδα στην οποία πέφτουμε οι περισσότεροι. Ο οργανισμός μας κρύβει τεράστια αποθέματα ενέργειας, τα οποία μπορούν να απελευθερωθούν με πάμπολλους φυσικούς τρόπους, οι οποίοι κυμαίνονται από τις απλές ασκήσεις γυμναστικής έως την ανάγνωση ενός καλού βιβλίου ή τη θέαση μιας καλής ταινίας. Για όλους αυτούς τους λόγους, την επόμενη φορά που θα μπείτε στον πειρασμό να "τονώσετε" τεχνητά τον οργανισμό σας, ξανασκεφθείτε το...

Τα ενεργειακά ποτά «βλάπτουν σοβαρά την υγεία» Απ