Οι Financial Times θεωρούν σίγουρη την ελληνική χρεοκοπία και παρουσιάζουν τόσο το σενάριο της δραχμής όσο και το σενάριο πτώχευσης εντός ευρωζώνης.
''Κανένας δεν πιστεύει πραγματικά σε αυτή τη συμφωνία, ούτε καν εκείνοι που την διαπραγματεύτηκαν. Ο μηχανισμός ξεκινά να δουλεύει, αλλά η Ελλάδα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα χρεοκοπήσει. Το ερώτημα είναι πότε και πώς.
Ο Paul Krugman παρατήρησε στο blog του στους New York Times ότι η Ελλάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα σε ένα πρόγραμμα λιτότητας που θα επιδεινώνει εσαεί το πρόβλημα του χρέους και μία χρεοκοπία που δεν είναι εφικτή μέχρις ότου η χώρα καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα (δηλαδή πλεόνασμα στον προϋπολογισμό χωρίς να συνυπολογίζονται οι τόκοι του χρέους). Αυτό όμως, δεν αναμένεται να συμβεί πριν από το 2013. Κατά συνέπεια, γράφει, το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο δεν έχει άλλη εναλλακτική από το να τηρήσει στάση αναμονής.
Όλα αυτά είναι σωστά. Η Ελλάδα όμως, θα μπορούσε να κάνει περισσότερα: θα μπορούσε να προετοιμαστεί για μία συνολική εξωτερική χρεοκοπία τον επόμενο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι θα εμμείνει φέτος στην πολιτική λιτότητας ώστε να πλησιάσει το πρωτογενές έλλειμμα κοντά στο μηδέν. Και θα πρέπει επίσης να εφαρμόσει κάποιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να μπορέσει να επωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα που θα φέρει η χρεοκοπία.
Εάν λάβουμε υπόψη την ηρωική εκτίμηση ότι με τη συμφωνηθείσα εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, το ελληνικό χρέος θα σταθεροποιηθεί στο 120,5% του ΑΕΠ το 2020, όπως είναι ο στόχος της συμφωνίας, η χρεοκοπία πρακτικά θα συνεπάγεται «ιδιωτικοποίηση του θεσμικού τομέα».
Θα πρέπει να περιλαμβάνει τα δάνεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF) και τα ομόλογα που έχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι διάφορες εθνικές κεντρικές τράπεζες. Η Ελλάδα θα πρέπει να κηρύξει πτώχευση και σε ορισμένα ή στα περισσότερα από τα εναπομείναντα ομόλογα του ιδιωτικού κλάδου.
Με τον όρο πτώχευση εννοώ την άρνηση πληρωμής στο εξωτερικό, αλλά όχι κατ’ ανάγκη σε όλο το εσωτερικό της χρέος. Ο στόχος θα πρέπει να είναι η μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ στο 60%.
Εάν η χρεοκοπία οδηγήσει και σε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, τότε η Ελλάδα θα παρουσιάσει το δικό της νόμισμα, σε ονομαστική ισοτιμία ένα προς ένα έναντι του ευρώ. Η νέα δραχμή θα υποτιμηθεί σημαντικά. Ο ελληνικός εξαγωγικός κλάδος μεταποίησης, που αντιστοιχεί σε μόλις 7% του ΑΕΠ, θα κέρδιζε σημαντικά, αλλά όχι αρκετά για να βγει η χώρα από την κρίση. Ο τουρισμός αντιστοιχούσε σε 18% του ΑΕΠ το 2008, αλλά οι ελληνικοί προορισμοί έχουν γίνει πολύ ακριβοί και για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί, οι τιμές θα πρέπει να υποχωρήσουν, ιδανικά, κατά περίπου 50%. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, βάσει της οποίας μειώνονται οι μισθοί και οι τιμές.
Το άθροισμα του τουρισμού και των εξαγωγών, σε συνδυασμό με την προοπτική ισχυρής ανάπτυξης των εξαγωγών καθώς θα βελτιώνονται και οι όροι του εμπορίου, θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιτυχία της στρατηγικής της εξόδου από το ευρώ, αλλά μόνο στην περίπτωση που η χώρα είναι καλά προετοιμασμένη και η στρατηγική εκτελεστεί άψογα.
Η ειρωνεία είναι πως η Ελλάδα και πάλι θα πρέπει να επιβάλει μεταρρυθμίσεις παρόμοιες με αυτές που τώρα ζητούν οι ξένοι πιστωτές της. Η κυβέρνηση θα πρέπει να μπορέσει να εισπράξει φόρους. Θα πρέπει να πατάξει την διαφθορά. Θα πρέπει να εξασφαλίσει ουσιαστική ευελιξία στην αγορά εργασίας. Τα εργατικά συνδικάτα πρέπει να εμποδιστούν από την διαπραγμάτευση αυξήσεων στους μισθούς που θα εκμηδενίσουν τα οφέλη της υποτίμησης. Η Ελλάδα χρειάζεται διψήφια μεγάλη πραγματική υποτίμηση η οποία θα απαιτήσει και προσαρμογή των μισθών. Η κυβέρνηση ενδεχομένως να χρειαστεί να συμπληρώσει αυτή την στρατηγική με μία πλήρη εισοδηματική πολιτική.
Μία πιο ήπια εκδοχή της πτώχευσης θα ήταν ένα πρόγραμμα που θα επέτρεπε την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Ελάχιστη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη. Η Ελλάδα θα πρέπει να διατηρήσει το πνεύμα και το γράμμα της συμφωνίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αποδεχθεί την διαγραφή των χρεών της προς την Αθήνα.
Βραχυπρόθεσμα, το δεύτερο πρόγραμμα θα επιδεινώσει την ύφεση. Κάποια στιγμή, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι δεν είναι εφικτό και πως θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα άλλο που θα περιλαμβάνει διαγραφή του χρέους.
Η Ελλάδα χρειάζεται επίσης ανάπτυξη. Η πτώχευση εντός ευρωζώνης δεν θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της. Για να υπάρξουν πιθανότητες επιτυχίας σε αυτή την στρατηγική, θα πρέπει να κατασκευαστεί από το εξωτερικό μία κινητήριος δύναμη ανάπτυξης. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με την μορφή ενός μεγάλου ευρωπαϊκού επενδυτικού προγράμματος. Εάν κάθε βήμα αυτής της διαδικασίας εκτελεστεί άψογα, τότε θα είναι το λιγότερο επιβλαβές σενάριο. Προϋποθέτει όμως, τον αστάθμητο παράγοντα της καλής θέλησης και ετοιμότητας για θυσίες από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Από τις δύο επιλογές, η πρώτη είναι η πιο πιθανή, η δεύτερη η πιο επιθυμητή. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να αποφασίσει τώρα πιο δρόμο θα ακολουθήσει. Η προτεραιότητα της επόμενης κυβέρνησης όμως, θα πρέπει να είναι να ετοιμάσει το έδαφος και για τα δύο σενάρια. Μπροστά μας βρίσκεται ένας ακόμη χρόνος κατήφειας. Εάν όμως, πάνε όλα καλά, τότε η Ελλάδα θα έχει επιτέλους αποκτήσει κάποια περιθώρια ελιγμών''.
