Η διαδικασία της επιβολής ζημιών στους ιδιώτες κατόχους ελληνικών ομολόγων – γνωστή και ως συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ή PSI – ‘τρέχει’ τους Έλληνες, τους Ευρωπαίους, το ΔΝΤ και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εδώ και μήνες. Αν παίρναμε στα σοβαρά τις προ Χριστουγέννων ανακοινώσεις του Βαγγέλη Βενιζέλου, η αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους – που θα είναι η πρώτη αναδιάρθρωση δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη με μεγάλες πιθανότητες να ακολουθήσουν κι άλλες – πλησιάζει… Αλλά δεν τα παίρνουμε στα σοβαρά, αφού γνωρίζουμε πως ακόμη κι αν η Ελλάδα καταλήξει σε εθελοντική συμφωνία με κάποιους από τους πιστωτές της, η συμφωνία αυτή δεν θα καταστήσει βιώσιμο το ελληνικό χρέος. Γι’ αυτό άρχισαν να σφυρίζουν ακόμη κι οι τοίχοι ότι θα χρεοκοπήσουμε κανονικά και με τη βούλα…
Η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προέβλεπε τη μείωση του χρέους που βρίσκεται στα χέρια των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα κατά το ήμισυ, δηλαδή από τα 206 δις ευρώ στα 103 δις ευρώ. Το ποσό αυτό απέκλειε ωστόσο δύο μεγάλες κατηγορίες ομολογιούχων:
• την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που κατέχει ελληνικά ομόλογα ύψους 52 δις ευρώ αγορασμένα με 20% έκπτωση κατά μέσο όρο στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς ομολόγων της και
• τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία που κατέχουν χρέος ύψους 23 δις ευρώ.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος της μείωσης του ελληνικού χρέους θα έπρεπε να συμφωνήσουν όλοι οι ιδιώτες επενδυτές σε εθελοντική αναδιάρθρωση. Στην ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους που δημοσίευσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον ίδιο μήνα, η εκτίμηση ήταν ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας ως το 2020 θα έφταναν τα 440 δις ευρώ. Τα κράτη της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να δώσουν αυτά τα χρήματα. Έπρεπε λοιπόν οι ιδιώτες πιστωτές που κατέχουν ελληνικά ομόλογα να αποδεχτούν ζημιές. Όπως σημείωνε τότε η έκθεση του ΔΝΤ:
«Το μεγαλύτερο PSI, που εξετάζεται σήμερα, έχει ζωτικό ρόλο για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Για να εκτιμηθεί το πιθανό μέγεθος των βελτιώσεων στη δυναμική του χρέους και οι πιθανές επιπτώσεις του για την επίσημη χρηματοδότηση, μπορούν να εξεταστούν παραδειγματικά σενάρια με χρήση ομολόγων με έκπτωση, υπόθεση για αποδόσεις 6% και χωρίς εγγυήσεις. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το χρέος μπορεί να περιοριστεί σε λίγο άνω του 120% του ΑΕΠ ως τα τέλη του 2020 αν εφαρμοστεί ‘κούρεμα’ 50%. Με την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές να παραμένει σε εκκρεμότητα, η επιπλέον επίσημη χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι περί τα 114 δις ευρώ. Για την περαιτέρω μείωση του χρέους απαιτείται μια μεγάλη συμβολή του ιδιωτικού τομέα (για παράδειγμα η μείωση του χρέους κάτω του 110% ως το 2020 θα απαιτούσε τη μείωση της ονομαστικής αξίας του τουλάχιστον κατά 60% και καλύτερους όρους χρηματοδότησης από τους επίσημους πιστωτές). Στην περίπτωση αυτή η χρηματοδότηση των επίσημων πιστωτών μπορεί να περιοριστεί σε 109 δις ευρώ. Βεβαίως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το εκτιμώμενο κόστος για τους επίσημους πιστωτές δεν περιλαμβάνει κανένα κόστος που έχει σχέση με τη μόλυνση».
Έτσι έγραφε τότε η έκθεση του ΔΝΤ, όλα αυτά όμως ήταν ασκήσεις επί χάρτου αφού βασίζονταν στην προϋπόθεση μιας κατά 100% συμμετοχής των ιδιωτών πιστωτών. Όπως ξέρουμε όμως κι όπως έχει φανεί κατά τις συνομιλίες για το PSI, υπάρχουν αρκετές κατηγορίες πιστωτών οι οποίοι έχουν τους δικούς τους πολύ σοβαρούς λόγους να μην θέλουν να συμμετάσχουν σε μια εθελοντική αναδιάρθρωση. Δηλαδή:
• Όλοι οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων που ωριμάζουν μέσα το 2012 και τα οποία εκτιμώνται σε 36 δις ευρώ.. Αυτοί δεν έχουν κίνητρο να συμμετάσχουν στην ανταλλαγή των ομολόγων που βρίσκεται σήμερα υπό διαπραγμάτευση και θα επιλέξουν να αποπληρωθούν στο ακέραιο αντί να λάβουν ομόλογα που θα ωριμάζουν σε 20 ως 30 χρόνια.
• Σύμφωνα με ανάλυση της JP Morgan, κάπου 120 δις ελληνικών τίτλων βρίσκονται στα χέρια μεγάλων θεσμικών επενδυτών, όπως είναι οι τράπεζες οι οποίες είναι διατεθειμένες να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν εθελοντικά στη συμφωνία, ενώ άλλα 80 δις ευρώ βρίσκεται στα χέρια hedge funds, κρατικών επενδυτικών εταιρειών και άλλων τύπων κεφαλαίων. Οι θεσμικοί επενδυτές λοιπόν θα συμμετάσχουν, όχι όμως όλοι οι άλλοι, και προφανώς όχι τα hedge funds.
• Όλοι όσοι έχουν αγοράσει ασφάλιση, τα γνωστά CDS, προκειμένου να αντισταθμίσουν τις ζημιές τους σε περίπτωση χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους. Αυτοί οι πιστωτές έχουν κάθε λόγο να επιδιώξουν μια μη εθελοντική αναδιάρθρωση προκειμένου να ενεργοποιηθούν τα συμβόλαιά τους που θα τους εξασφαλίσουν την πλήρη αποπληρωμή τους.
Αν υποθέσουμε ότι οι κάτοχοι των ελληνικών τίτλων ύψους 36 δις ευρώ που ωριμάζουν μέσα το 2012 δεν αποδέχονται την αναδιάρθρωση, τότε αμέσως ο στόχος μείωσης του ελληνικού χρέους κατά 103 δις ευρώ, περιορίζεται σε 85 δις ακόμα κι αν όλες οι άλλες κατηγορίες πιστωτών αποφάσιζαν την εθελοντική συμμετοχή τους – πράγμα άκρως απίθανο. Γι’ αυτό και το ΔΝΤ διέρρευσε πριν λίγες μέρες ότι το κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50% δε φτάνει.
Η τρύπα στη χρηματοδότηση της Ελλάδας που θα προκύψει αν δεν επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των 103 δις ευρώ, με δεδομένη άλλωστε και τη μεγάλη επιδείνωση των μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, θα πρέπει στην περίπτωση αυτή να καλυφθεί από τους επίσημους πιστωτές: το ΔΝΤ και τα κράτη της Ευρωζώνης. Και επειδή αυτά δεν θέλουν να το καλύψουν, η εναλλακτική λύση είναι η πιο σκληρή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με επιβολή ακόμη μεγαλύτερων ζημιών στους ιδιώτες επενδυτές αλλά και με υποχρεωτικές διαδικασίες… Δηλαδή επίσημη χρεοκοπία.
